Kerstvieringen (2010)

Kerstmis is het feest van het goede nieuws, van een blijde boodschap. En dat trekt. Slecht nieuws, dat horen we vaker. De kranten staan er vol mee. Terwijl er ook zoveel goede dingen gebeuren. Als christen zeggen we: in al het goede dat er gebeurt is God aanwezig, wordt Gods liefde zichtbaar. Kerstmis is een feest dat ons helpt oog te houden voor het goede. De kerst heeft een bijzondere aantrekkingskracht. We voelen ons aangetrokken tot de warmte, de gloed van de kerst en tot een oud verhaal.
In de tweede eeuw schreef de kerkvader Irenaeus van Lyon: "De Zoon van God is mens geworden opdat de mens een Zoon van God zou worden" (Adversus haereses III, 10, 2). Hij had het over mensen, dus hij zal Zonen en Dochters hebben bedoeld; Zonen en Dochters met een hoofdletter. Zoon, Dochter van God worden; wat roepen die woorden bij ons op? Misschien dat u denkt: "Ja, ik zou best een Zoon of Dochter van God willen zijn, iemand vol geloof, hoop en liefde, een krachtig iemand, waar de wereld iets aan heeft. Maar ja, ik ben maar een eenvoudige sterveling. Wie ben ik dat ik me een Zoon of een Dochter van God zou noemen? Ik ben al blij dat ik zonder al teveel pretenties het hoofd boven water kan houden en dat mijn zaakjes wat op orde blijven". Herkenbaar?
Wat voor mensen heeft Irenaeus dan voor ogen? Schreef hij voor een elite? In zekere zin wel, want boeken lezen deed toen lang niet iedereen. Toch stond hij dicht bij de gewone mensen. De kerk was relatief klein. Als bisschop stond hij midden tussen de gelovigen, die vaak arm waren. En Irenaeus wist ook dat Jezus niet in een villa of een paleis werd geboren, maar in een stal. Zijn moeder Maria, was een eenvoudige joodse vrouw. Zij voelde zich wel uitverkoren. Zij voelde zich op en top een kind, een dochter van God.
Wij zien onszelf niet zo makkelijk als kinderen van God. We denken bij die woorden gauw dat we daarvoor moeten voldoen aan hoge maatstaven. We kijken bewonderend naar anderen, die het waargemaakt hebben. En we zetten ook Jezus en Maria en de heiligen hoog op een voetstuk. Zij ontdekten dat ze kinderen van God waren omdat ze zich door Hem aangeraakt en geleid voelden. Maar of ons dat ook kan overkomen? Daar twijfelen velen aan. Het goede nieuws van de Kerst is dat die ervaring van Gods nabijheid voor iedereen is weggelegd.
Ik ken een man die jaren in een rouwproces zat. Hij zat helemaal klem. Een paar keer per jaar breng ik hem de communie. Dan praten en bidden we samen. Samen proberen we dan woorden te geven aan zijn verdriet, zijn onmacht én aan zijn verlangen. Lange tijd was hij bang om de diepte van zijn eigen verdriet echt te peilen. Door die angst werd dat verdriet alleen maar massiever. Elke avond bidt hij tot God en roept hij ook zijn overleden vrouw en zoon om hulp. Dat helpt hem om eerlijk te blijven naar zichzelf en zich niet groter of kleiner te maken dan hij is. En wat gebeurt er? Stap voor stap verzoent hij zich met wat er allemaal is gebeurd en wat dat met hem heeft gedaan. Stap voor stap klimt hij omhoog uit het dal. En hij zei de afgelopen week: "Ik heb echt het gevoel dat God mij daarbij helpt. Kerstmis is voor mij het feest van de wedergeboorte. Ik vier dat niet alleen Jezus maar ook ikzelf als het ware steeds opnieuw geboren word." Dat zei die man. Hij voelt zich gezien in zijn nood. Hij voelt zich door God bij de hand genomen om op weg te gaan, door het duister naar het licht. Hij voelt zich een kind van God.
De grote denkers en mystici uit onze traditie zeggen tegen ons: beklim als gelovige in tijden van onzekerheid niet de berg van de mooie voornemens en de grote idealen. Want door de minste of geringste tegenslag val je terug. Kijk niet omhoog. Durf juist af te dalen. Durf naar binnen te kijken. Kijk eerlijk en liefdevol naar jezelf, en ga na welke mooie, maar ook welke nare ervaringen je mede hebben gemaakt tot wie je nu bent. Breng je vreugde en je pijn voor God. Ontdek in de ruimte van het gebed wie God is en wie je zelf ten diepste bent.
De Maria zoals we die kennen uit het Magnificat zag het kwaad van haar tijd haarscherp in de ogen. En tegelijkertijd geloofde ze in de grootsheid van God. Zij durfde God aan te roepen, om dankjewel te zeggen en ook om te vragen om hulp, om kracht, om troost, om inspiratie. Ze toonde zichzelf in haar gebed vanuit het diepst van haar ziel aan God, met haar pijn, met haar verlangen. En zij voelde een diepe verwantschap met haar Zoon. Beiden waren ze kwetsbare mensen en tegelijkertijd voluit kinderen van God.
Het goede nieuws van de kerst is dat God naar ons toekomt. We vieren dat God mens wordt, ons aanraakt, vrucht wil dragen in onze wereld, in ieder van ons. Als we vandaag de toegestoken hand van God aannemen en onze relatie met Hem verdiepen, dan zou het goed kunnen zijn dat het leven gaandeweg meer in ons gaat stromen. Het zou zomaar kunnen dat we stap voor stap uitgroeien boven onze angsten en zorgen. Het zou zomaar kunnen dat we echt voelen dat we Zonen en Dochters van God zijn, kwetsbare mensen, maar met een groot vertrouwen van binnen. Kinderen van de zon, kinderen van het licht. Mede namens mijn collega's wens ik ons allen toe dat precies dat mag gebeuren deze dagen. Wij wensen U een zalig kerstfeest!