Weest niet bang voor vernieuwing!

Beste vrienden,

Zoals haar tekst hier uit het verband werd gerukt en zonder de nodige achtergrondinformatie, is de eerste lezing, die we daarnet hebben gehoord, gewoon niet te begrijpen.

En daarbij gaat het hier om één van de spannendste gebeurtenissen in de eerste generatie van Christenen. De Christenheid is aan die vraag bijna ten onder gegaan, en dat nog voor ze buiten het kleine Palestina enige bekendheid had verworven. Iedereen uit die kring van twaalf die Jezus om zich heen had verzameld, iedereen zonder uitzondering, met Petrus en Jacobus voorop, waren er vast van overtuigd dat je, om het heil te bereiken, eerst Jood moest worden, dat je je moest laten besnijden en aan alle joodse geboden en reinheidsvoorschriften voldoen. Wie geen Jood was mocht niet tot het doopsel worden toegelaten. Als ge u niet volgens het gebruik van Mozes laat besnijden, dan kunt ge niet gered worden! Daar waren ze allemaal rotsvast van overtuigd – op één na.  

En die ene was een heel eigenaardig en bijzonder iemand. Hij behoorde helemaal niet tot de leerlingen die Jezus tijdens zijn openbaar leven hadden begeleid. Hij had met die leerlingen in Jeruzalem ook bijna niets gemeen. Hij had hen zelfs fanatiek bestreden en vervolgd.

En dan is hij als het ware langs de achterdeur apostel geworden: die Paulus, die met grote heftigheid het standpunt verdedigde dat iedereen, om het even of ze Jood of heiden waren, het doopsel konden ontvangen en dat de voorschriften van de Joodse wet dan helemaal niet meer van belang waren.  

Dat was een enorme vernieuwing! Niemand had dat voorheen ooit durven zeggen! En zowel volgens de joodse autoriteiten in Jeruzalem, alsook volgens Petrus en Jacobus, kon dat ook helemaal niet worden geaccepteerd. De besnijdenis was essentieel, vonden zij, en zonder besnijdenis kon het heil dat Jezus had beloofd, zeker niet worden bereikt.

Paulus was theoloog, en wel één van die theologen, die in onze tijd wellicht een verbod zouden krijgen om hun ideeën te verspreiden, die disciplinair geringeloord zouden worden omdat men van oordeel is dat hun ideeën te vernieuwend zijn en alles overhoop dreigen te gooien.

Ze hebben ook geprobeerd om aan Paulus te verbieden om in zijn prediking te zeggen dat besnijdenis niet nodig was. Maar Paulus liet zich niet doen en gaf niet toe.

In de “Handelingen van de apostelen” wordt weliswaar gezegd dat beide partijen een compromis hadden bereikt: OK, de besnijdenis kon men laten vallen, maar de drie belangrijkste voorschriften van de Joodse wet, die moesten toch zeker worden behouden. Maar Paulus schrijft in zijn brieven dat hij geen enkele bijkomende voorwaarde heeft geaccepteerd, en dat dergelijke voorwaarden ook helemaal niet kunnen. Hij heeft zijn visie tenslotte doorgezet, zoals alles wat God echt wil uiteindelijk wordt doorgezet. Maar daarvoor was de hardnekkigheid van Paulus nodig. Op die manier heeft hij bereikt dat de boodschap van de verrezen Christus voor alle mensen, zonder onderscheid, over alle grenzen heen kon worden verspreid.

Mensen zoals Paulus heeft onze kerk vandaag ook dringend nodig. Mensen die niet bang zijn om op de vereisten van onze tijd te reageren. Die de blik niet verliezen voor datgene wat essentieel, en datgene wat alleen maar uiterlijke vorm is. Een vorm die naargelang de vereisten van de tijd kan en moet aangepast worden. Mensen zoals Paulus heeft onze kerk in alle tijden nodig.

En ze heeft ook nood aan waakzame oren, die dergelijke wegwijzende woorden niet alleen met belangstelling aanhoren, die woorden ook niet aan banden leggen, maar die het ook kunnen aanvoelen wanneer God zelf hen door die woorden erop wijst dat er weer eens wissels moeten worden verzet omdat onze kerk, omdat dit trekkende Godsvolk weer eens verder moet, naar andere weiden, achter de herder aan. Die Herder die van zichzelf heeft gezegd dat Hij ons zelf naar groene weiden en een rustplaats aan het water zal leiden. Amen.