Het Lam op de troon (2007)

De liturgie leest elke zondag in de paastijd uit de Apocalyps, een boek ter bemoediging. Ze verbindt de aarde met de hemel. Zo krijgen wij een Allerheiligentafereel in de Paastijd. De gebroeders Hubert en Jan Van Eyck hebben het Lam op de hemelse troon schitterend weergegeven. Met hen beschouwen wij in de St.-Baafskathedraal de “adembenemende picturale rijkdom” van hun meesterwerk. “Door en door tijdsdocument, straalt het Gentse retabel eeuwigheid uit.” Het hele verlossingsmysterie is uitgebeeld. “Bevrijding na Pasen, onschuldig en plaatsvervangend, wegdragen van de zonde: het zijn de belangrijkste betekenisvelden van de symboliek van het ‘Lam Gods’” (P. Schmidt, Het Lam Gods, Davidsfonds, Leuven).

De kerkelijke symboliek houdt van het Lam. Let op het lammetje in de hand van Johannes de Doper. Zoek op een gewelfsleutel het neerliggend lam. Bekijk aan de voorkant van een altaar of op een tabernakeldeur het lam, staande met de kruisstandaard. Iets onmogelijks. Een lam dat doorstoken is, staat niet rechtop ! Het Lam uit het boek van de Openbaring, symbool voor Christus, alfa en omega, kan dit wel. Deze heeft de dood overwonnen. Zijn bloed stroomt als levenwekkende bron van de sacramenten.

Drie maal na elkaar zeggen of zingen wij bij het breken van het eucharistisch brood een bede tot Christus: “Agnus Dei, Lam Gods, dat wegneemt de zonden van de wereld.” Wij communiceren met de Verrezen Heer. Hij werd voor ons gebroken. Door zijn liefde vrijgemaakt, zijn wij in staat anderen te beminnen.

Het beeld van ‘het Lam’ is ons vreemd. Herders met schapen en lammeren horen thuis in een rurale cultuur.

Alles is gave. God is de Gever van alle goeds. Joden offerden Hem eerstelingen van land en kudde.

De profeten reageerden wanneer het volk door offers de Heer naar zijn hand wou zetten. God vraagt geen dierenoffers. Hij verlangt een deemoedig en vermorzeld hart. Profeten voelden de pijn van wie onschuldig werd gedood. Ze vergeleken het leed van de trouwe dienaar van Jahweh met “een lam dat naar de slachtbank wordt geleid” (Jes. 53,7).

Johannes de Doper kondigt Jezus aan als het lam dat de zonden van de wereld wegneemt. De evangelist Johannes ziet in Jezus het nieuwe paaslam. Bij tegenkanting stond Jezus voor de keuze: ofwel zich onttrekken ofwel het kruis aanvaarden. Hij biedt zijn liefde aan als offer, al botst hij op de mens die deze gave niet aanvaardt.

Jezus stierf als een weerloze. Velen hebben moeite met het beeld van het Lam. Dit kan vooral komen omdat het lam symbool is van het offer van de onschuldige. Dit bevraagt ons het meest. Waarom moet de onschuldige lijden? Wij verkiezen de leeuw boven het lam. Jezus is beide. Wie het lam veracht, zal de leeuw niet zien.

In de Australische oorlogsfilm ‘Blood Oath’, een waar gebeurd verhaal op het Indonesische eiland Ambon vlak na de Tweede Wereldoorlog, onderzoekt een militair tribunaal schendingen van de mensenrechten in een Japans kamp. Australische militairen werden daar gemarteld en piloten standrechtelijk onthoofd. “Een katholiek Japanner, die als jonge officier gediend heeft in dat kamp, meldt zich vrijwillig voor het onderzoek in tegenstelling tot de anderen die opgevorderd moeten worden. Hij, de onschuldigste en menselijkste, krijgt omwille van zijn eerlijkheid de schuld van de verantwoordelijken toegeschoven. De verantwoordelijke generaal heeft een te hoge positie in de Japanse samenleving en is dus belangrijk voor de Japanse-Amerikaanse toenadering. Het slotbeeld toont de jonge Japanner, hangende aan de executiepaal en zijn paternoster in de hand. De camera zoemt in op het kruisje” (Mark Van de Voorde, Op zoek naar God in Vlaanderen, Lannoo, 2000). Wanneer een ziekenhuispastor en een gevangenisaalmoezenier de film bekeken, kwam hun het beeld voor ogen van het Lam Gods dat de zonden wegdraagt.

Ons paaslam Christus is geslacht (paasprefatie). De ziener van Patmos plaatst het Lam op de troon. Wie met Jezus op weg gaat, deelt in zijn verheffing. “Laat ons ‘t Lam van Pasen loven. Het Lam redt de schapen” (Victimae pascali). Al wie Christus volgt en hem, doorheen verdrukking, trouw blijft, mag er bij staan. Jezus, Herder en paaslam, nodigt ons uit zijn stem te beluisteren en ons op hem af te stemmen. Daartoe zijn we alle geroepen. Een zware opdracht in een wereld, waarin zoveel stemmen klinken en waarin geweld en hardheid heersen.