Leven in overvloed (2011)

Vivere est sese movere.  Leven is zich bewegen.  Maar op welke manier, met welke middelen, waarom en waartoe?  Leven, gebeurt dit kruipend, rechtop, in armoede, in rijkdom, alleen of met anderen?

 

Leven is aanwezig zijn met alle vezels van ons bestaan en met alle onze mogelijkheden van gemoed, wil en verstand.  Leven is groeien en zich ontplooien in relatie met anderen.

 

Wat is mijn leven en welk is mijn toekomst?  Het is de bange vraag van het meisje van tweeëntwintig.  Ze kent haar ziektebeeld (borderline).  Ze lijdt onder de spanningen thuis.  Een moeder die haar niet aanvaardt.  Wat kan ik nog aan? Alles is donker.  Ik zie het niet meer zitten.  Wellicht zijn er lichtpuntjes in de tunnel.  Maanden later zegt ze dat ze er enkele ziet.  Ze spreekt ondermeer over zorgverleners die met haar begaan zijn en die ze kan vertrouwen.

 

Je moet krachten aanboren in jezelf.  “Ik heb besloten gelukkig te zijn, want dat is goed voor de gezondheid.” (Voltaire).  Lukt dit zo gemakkelijk?  Is leven niet voortdurend herbeginnen en nooit lukken?  We zijn als Sisyphe die een zware rotsblok naar boven duwt.  Wanneer hij bijna boven is, rolt deze blok terug naar beneden.  Albert Camus die dit onderwerp behandelt, schrijft dat deze inzet om naar de toppen te gaan toch het hart van een mens kan vervullen.  « Il faut imaginer Sisyphe heureux. »  Je moet je inbeelden dat Sisyphe gelukkig is.  « La lutte elle-même vers les sommets suffit à remplir un cœur d'homme. » (Albert Camus).

 

Het volle leven heeft veel te maken met anderen, met beminnen en bemind worden.  Mensen zijn belangrijker dan dieren en dingen.  Al ervaart een mens dat de andere nooit helemaal de wens naar geluk kan vervullen.  Het verlangen is altijd sterker dan dat wat wordt bereikt.  In het evangelie van Johannes is er veel sprake van leven, van eeuwig leven, van leven ten volle.  De evangelist verbindt zulk leven met Jezus.  

 

Jezus belooft iets bijzonders: leven in overvloed.  Ieder mens wil leven in overvloed.  Maar wat houdt dat in?  Waar is het te vinden?  Wanneer hebben we ’leven in overvloed’, en hoe gaat dat?  Als we leven als de verloren zoon – heel onze erfenis van God erdoorheen jagen?  Als we leven als dieven en rovers, alles naar ons toe halen?  Jezus belooft dat Hij de schapen naar de ‘weide’ zal brengen, hun leefgrond.  Hij zal hen echt naar de bronnen van het leven leiden.” (J. Ratzinger, Jezusboek, p. 260).

 

Het evangelie heeft zoveel beelden over leven.  Dit is aanwezig in het water dat opborrelt in wie gelooft (Joh. 7,38).  Zijn waterput staat nooit leeg (cfr. Jes. 33,16).  Leven is aanwezig in het Brood dat Jezus schenkt.  Hij zegt van zichzelf dat hij de Weg, de Waarheid en het Leven is. 

 

De mens leeft van de waarheid, en van bemind zijn, bemind door de Waarheid.  Hij heeft God nodig, God die hem van nabij de zin van het leven wijst, en de weg ten leven.  Natuurlijk: de mens heeft brood nodig, hij moet zijn lichaam voeden, maar ten diepste heeft het woord, de liefde, God zelf nodig  Wie hem dat geeft, geeft hem ‘leven in overvloed’.  Daardoor komen er krachten bij hem vrij om de aarde goed in te richten, de goederen te vinden voor zichzelf en voor de anderen, goederen die alleen in solidariteit bezeten kunnen worden.  En om dat in een gemeenschappelijke verantwoording te doen.” (Op cit., p. 260).

 

Kunnen we mekaar daarbij helpen?  Jezus is de deur die leidt naar het volle leven bij de Vader.  Er is echter zoveel hardheid waarbij de sterkere zeker niet omziet naar de zwakkere.  Russische chauffeurs, die behoren tot de oligarchie en ongevallen veroorzaken, rijden ongestraft verder.  Om voorbeelden ver van huis te zoeken, al zijn ze dichterbij.  In de christelijke traditie is het beeld van de herder geliefd.  In de catacomben valt het meest de afbeelding op van de goede herder;114 keer.  De opwekking van Lazarus komt er 60 maal voor en Jonas 57 keer.  Deze drie beelden zijn verbonden met leven en dood.

 

Maar hoe geliefd is de herder vandaag?  Hij komt niet voor in het vocabularium van het management.  Is hij coach, heeft hij een beleidsplan, waar is zijn netwerk en deskundigheid?  Geef rendement echt leven?  Enkele Franse bedrijven kwamen in opspraak wegens het verontrustend hoog aantal zelfdodingen op het werk.  Hoe horen en beluisteren managers de stem van de basis?  Marc Desmet, jezuïet en dokter, hoofd van de palliatieve dienst van het Virga Jesseziekenhuis te Hasselt actualiseert deze vragen naar het ziekenhuismanagement toe (Marc Desmet, Liefde voor het werk, in tijden van management).  Een bigbrothermentaliteit tast het basisvertrouwen aan.  Hij stelt aan verpleegkundigen en mensen aan de basis de vraag of ze zich als huurling voelen of als kathedraalbouwer.  Ben je aandeelhouder of iemand die een aandeel heeft in het geheel van de aangeboden zorg?  Het niet-meetbare, zoals een goed humaan contact met de patiënt, ruimte voor een goede geest, is een tegengewicht voor het wantrouwen waar alles gecontroleerd en gemeten wordt.  Soortgelijke vragen rijzen in het pastoraal werk, dat zich laat aanspreken door de Goede Herder, bekommerd dat de mensen zijn stem horen en dat zij leven verkrijgen in overvloed.  Welke zorg besteden we aan spiritualiteit en hoe vermijden we te verdrinken in activisme?