Geboren uit een vrouw, geboren onder de wet

1 januari, het begin van een nieuw jaar, een dag waarop we klaar staan met onze goede wensen voor een vredevol 2017 en tevens bezorgd zijn over de politieke, economische en vooral sociale ontwikkelingen. Daarbij is 1 januari al sinds lang vredesdag. De liturgie reikt ons een prachtige zegenwens aan: de zegen van Aäron.

Wij zijn acht dagen na kerstmis, het is de dag waarop Jezus als Joods jongentje werd besneden. Wij vieren daarbij op deze dag het feest van de moeder Gods, die zo intens betrokken was bij het levensbegin van haar kind. Onder haar begeleiding en met haar voorspraak gaan we het nieuwe jaar in.

Tot voor de liturgische hervorming had deze octaafdag de naam “Besnijdenis van de Heer”. Hier en daar is tegen deze naamverandering gereageerd alsof de kerk door deze naam niet meer als titel te gebruiken het jood zijn van Christus zou verdoezelen. Het misformulier heeft nochtans het zelfde evangelie van voordien bewaard, maar neemt er meer verzen uit over (Lc. 2,16-21).

Moederschap van Maria

Ook in het oude misformulier was er al aandacht aan Maria, de moeder van het kind. In de uitgave van 1939 van het volkmisboek door de abdij Affligem staat deze inleiding:

“Nauwelijks is de Zaligmaker op de wereld verschenen, of Hij begint de reeks der vernederingen met zich te onderwerpen aan de wet der besnijdenis. Het was Hem niet genoeg zijn Godheid te verbergen onder de menselijke gedaante. Hij wilde bovendien het kenteken dragen der zondaars en uitwendig gelijk gesteld worden met hen, die behoefte hebben aan vergeving en zaligheid. En toch was Hij de heiligheid zelve en de bron van alle zaligheid, zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Verbond.

Op deze dag werden vroeger twee Missen gecelebreerd. Men vindt hier nog sporen van in de liturgie der Mis: Introïtus, Epistel, Graduale, Offertorium en Communio zijn ontleend aan het feest van Kerstmis, waarvan wij heden de Octaafdag vieren. Het evangelie handelt over de Besnijdenis; en de Gebeden der Mis hebben betrekking op Maria, die als Moeder onafscheidbaar verenigd is met de Geheim van haar Goddelijke Zoon.

Dir feest is van latere oorsprong dan Kerstmis. De vermelding in de H. Schrift, dat Jezus de achtste dag besneden werd, was de natuurlijke aanleiding om het te vieren. Bovendien wilde men op een bijzondere wijze het ongerepte Moederschap herdenken van Maria, uit wie de Zaligmaker geboren werd. Men hield daarom de Statie in een Mariakerk. In de oude Romeinse Evangelielijst der VII° eeuw stond Sca Maria Martyra, Sint-Maria-ter-Martelaren (Pantheon) aangeduid; later begaf men zich naar de Mariakerk over de Tiber.”

Besnijdenis

Het kindsheidsevangelie bij Lucas stamt uit een Joods midden. Zoals het kind van Zacharias en Elisabeth, de nicht van Maria, de achtste dag besneden werd en de naam Johannes ontving (Lc. 1,59), zo werd het kind van Maria op de achtste dag na de geboorte besneden en kreeg hij de naam Jezus (Lc. 2, 21). Het lijkt bij Lucas als een zakelijke, haast notariële vaststelling. Door de besnijdenis staat Jezus in de lijn van Abraham met wie God een verbond had gesloten. “Iedereen die in uw huis is geboren of door u gekocht is, moet besneden worden. Zo zal mijn verbond, in uw lichaam getekend, een blijvende verbond zijn” (Gen, 17,13).

Uit de Handelingen van de Apostelen weten we dat Lucas de problemen kende die zich in de eerste kerk hebben gesteld omtrent de besnijdenis en die op de apostelbijeenkomst in Jeruzalem opgelost werden (Hnd. 15,1-29).

De herders kwamen naar de kribbe in Bethlehem wegens de boodschap van de engelen dat een Redder was geboren, Christus de Heer en dat dit een boodschap van vreugde zou zijn voor heel het volk. Zo zien ze in het kind in de kribbe wat het kind in de toekomst zal betekenen. Hun komst in Bethlehem bevestigt voor Maria, wat ze reeds bij de boodschap had gehoord: “Hij zal groot zijn en Zoon van de Allerhoogste worden genoemd” (Lc. 1,32).

In het hart bewaren

Terwijl de herders na hun bezoek het nieuws over dit kind bekend maken, zal Maria het gebeuren rondom Jezus en alles wat over hem verteld wordt in haar hart opnemen en daar bewaren. Ze gaat er bezinnend mee om. Moeders herkauwen veel ervaringen en belevenissen van hun kind, hoe het was als het klein was en opgroeide, de uren van zorg en waken, de vragen over de toekomst.

Maria is de gelovige vrouw, die aanvaardt wat God met haar kind voorheeft. Zij die bij de boodschap had gezegd: “Zie de dienstmaagd van de Heer, mij geschiede naar uw woord” (Lc. 1, 38) zal tijdens het openbaar leven van Jezus verder in geloof groeien. Toen zij en zijn broeders eens Jezus wilden bereiken op een van zijn tochten, hoorde ze Jezus zeggen: “Mijn moeder en mijn broeders zijn zij, die het woord van God horen en er naar handelen” (Lc. 8,21). Ietwat later zal men haar de repliek gebriefd hebben van Jezus op de lofrede van een vrouw: “Gelukkig de schoot die u gedragen heeft en de borsten die u hebben gevoed.” De repliek van Jezus luidde als volgt: “Veeleer gelukkig die naar het woord van God luisteren en het onderhouden” (Lc. 11,27-28).

Maria is als moeder verbonden met haar kind. Zij staat aan zijn begin. Zij heeft een bijzondere plaats in het kindheidsevangelie van Lucas. Ze staat bij de nieuwe aanvang van de kerk in de Handelingen, waar zij samen met de apostelen en met andere broeders en zusters biddend uitkijkt naar de komst van de heilige Geest. (Hnd. 1,14).

Gebed

Maria toont hoe kerk moet zijn, open voor en trouw aan Gods woord, het uitdragend zoals zij het deed bij haar bezoek aan Elisabeth. Maria is een icoon van de kerk. “De moeder van God is het model van de kerk” (Lumen Gentium, 63). Aan haar zien wij wat kerk kan zijn. We bidden tot haar als de moeder van de nieuwe evangelisatie en de moeder van barmhartigheid.

Bij de aanvang van het nieuwe jaar vragen wij dat haar voorbeeld ons mag begeleiden. Volgend gebed komt uit Rijsel, waar het in de kathedraal Notre-Dame de la Treille aan de pelgrims aangeboden werd in het jaar van de Barmhartigheid.

God onze Vader, wij danken U voor Maria, die wij onder zoveel verschillende namen mogen aanroepen, maar vooral als moeder van Jezus, de zoon van God.

Zonder alles te begrijpen, heeft ze zich laten raken door uw belofte over het leven.

Haar jawoord nodigt uit om, zoals zij, in U te vertrouwen. Verleen ons dat wij, zoals Maria, dag aan dag verwelkomen wat u ons wenst te geven.

Zij heeft er voor gekozen om eenvoudig en discreet te leven en in haar hart de gebeurtenissen op haar levensweg te overwegen.

Geef ons, zoals U het aan Maria hebt gegund, om in ons hart uw woord te verbinden met wat ons dag aan dag overkomt. Openbaar ons, zoals U voor haar hebt gedaan, de echte maat van onze dagen.

Dag na dag, jaar na jaar, heeft ze zich laten verrassen door de woorden en de daden van Jezus. Geef ons, zoals bij haar, dat het evangelie ons doordringt en gestalte krijgt in ons leven om goed nieuws te zijn voor ons en voor anderen.

Langs Maria hebt U uw Zoon geschonken aan de wereld. Nu vandaag en morgen wilt U hem nog steeds door ons aan de wereld schenken. Geef ons de vredevolle durf van Maria. Wij vragen het U Vader door Jezus, uw Zoon, in de kracht van de Geest.