Bij de inval van augustus 1914 werden in de martelarensteden als Aarschot, Leuven, Dinant, Dendermonde e.a. burgers door de vijandelijke indringer gefusilleerd. Onder hen waren een aantal priesters.
In Gelrode, deelgemeente van Aarschot, werden door de Duitse troepen 23 huizen platgebrand, 70 burgers opgesloten in de kerk. Zeven van hen werden zonder enige reden gefusilleerd.
Pieter Jozef Dergent (1870-1914) was in 1913 pastoor benoemd in Gelrode. Op 26 augustus 1914 wou hij enkele gewonde parochianen naar het gasthuis in Aarschot brengen. Hij werd aangehouden en verdacht van spionage. Hij werd geslagen en beledigd. Op 27 augustus 2014 werd hij doorgeschoten.
In het cultuurcentrum Het Gasthuis/ Aarschot toont de expo Gasthoven invites, werk van kunstenaars die de Aarschotse burgerslachtoffers eren. Karel D’huyvetters maakte dit gedicht over pastoor Pieter Jozef Dergent.
Met de dood voor ogen
Sta ik hier voor U, Heer
En ik vraag U:
Waarom hebt Gij mij verlaten?
Heb ik niet gewerkt op uw akker,
Uw wetten strikt nageleefd
En de schapen die Gij mij het gegeven
Gehoed als een goede herder?
Ik zocht het verdwaalde lam
En bracht het veilig weer naar uw kudde
Ik heb voor U gekozen
Mijn leven aan U gewijd:
Mij geschiede naar uw woord.
Ik werd uw plaatsvervanger op aarde
ijk sprak in uw heilige naam
Profetisch of vermanend.
Ik zong uw lof in gregoriaanse gezangen
En werd om uwentwille geëerd.
Ik deed het goede en bestreed het kwaad
In uw naam
En vond U steeds aan mijn zijde
Tot vandaag.
Hier sta ik en ik met de dood van ogen
Vraag ik U: waarom hebt Gij mij verlaten?
In dit leven van priester Dergent steekt wat Jezus aan Petrus en aan zijn leerlingen heeft gezegd: “Wie mijn volgeling wil zijn, moet zijn kruis op nemen” (Mt. 16,24).
De weg van het lijden
Wie is voor het lijden? Niemand. Wij reageren daarop vaak met negatie (Kubler Ross Lessen voor levenden, gesprekken met stervenden). Petrus wou Jezus van het lijden weerhouden. Een heel menselijke reactie vanuit zijn bezorgdheid om Jezus. Jezus, had hem een compliment gegeven voor zijn geloofsbelijdenis. Petrus had echter niet begrepen dat Jezus als Mensenzoon de weg moet gaan van vernedering en miskenning. Hij bleef denken dat Jezus als Messias een successtory zou zijn. Hij was blijkbaar het lot van Jeremia en andere profeten vergeten. Jeremia, hij werd mishandeld en onderdrukt. “De woorden van de HEER brengen mij dag in dag uit schande en vernedering” (Jer. 23,8). Een te grote bezorgdheid en angst voor risico kunnen een mens afhouden van zijn echte bestemming.
Aanstoot
De reactie van Petrus is voor Jezus pijnlijk. Het is alsof hij weer in de woestijn terecht komt. Hij had daar gekozen om de gehoorzame Zoon van de Vader te zijn. Petrus is voor hem als een kleine satan. Jezus reageert kort en hard. Hij zet Petrus op zijn plaats en zegt dat hij hem achterna moet gaan. Zes dagen later neemt hij Petrus mee naar de berg van de Transfiguratie, waar de stem uit de wolk hem zeggen zal: “Luister naar hem.” Luister naar Jezus wanneer deze zegt dat lijden hoort bij de tocht naar Jeruzalem. Dit is voor Petrus een tweede terechtwijzing.
Levensregel
Jezus helpt Petrus en de andere leerlingen vooruit in hun geloofsgroei. Hij vat bondig en klaar samen wat de christelijke levensregel is. Een belijdenis zonder praxis betekent weinig. Christelijk leven is Jezus achterna gaan. Een heel moeilijke opdracht. Zij raakt aan twee levensvragen. Wat geven we in ruil voor eigen leven? Waarom heel de wereld winnen, ten koste van eigen leven? Dit zijn twee vragen, die Jezus meegeeft voor het eindexamen. Zij raken de kern van het evangelie. Met Petrus ontdekken we wat navolging inhoudt: “Achter Jezus aan, mee naar Jeruzalem.”
Wij houden vast aan wat we hebben en zoeken dit te vermeerderen. Het leven leert dat wij niet alles kunnen vasthouden. Wie bezit als zand in zijn vuist vasthoudt, merkt dat het door zijn vingers glipt. Zoveel gelukzoekers tuimelen. Wat blijft er over van de vedette van één seizoen, van het succes van een president? Wat maakt echt gelukkig? Die vraag komt op, wanneer ziekte aan het leven een andere wending geeft. Wie een voordracht bijwoont over ouder-worden, hoort er ongetwijfeld beschouwingen over loslaten.
Wij kunnen er de Oosterse wijsheid bijhalen: "Al het lijden van de wereld komt voort uit het koesteren van zichzelf; al het geluk uit het koesteren van anderen” (Dalai Lama). Het is zoeken naar evenwicht. “Alleen wie de spanning volhoudt tussen de liefde voor zichzelf en de liefde voor de naaste blijft gezond en vitaal” (Anselm Grün).
Woorden over loslaten en het verliezen van zichzelf staan haaks op de wens naar zelfaffirmatie. ‘Blingbling’ is een nieuw woord. ‘Blingbling’, zij die gaarne rijkdom en welstand etaleren: de diamant in hun gebit, de gouden ketting, het duurste armbanduurwerk. Het is dikwijls een middel om de aandacht van de werkelijkheid af te leiden. Bernice King, de oudste dochter van Maarten Luther King, werkt als pastor in een kerkgemeenschap. Ze grijpt terug naar de idealen van haar vader zoals rechtvaardigheid, eerbied, vrijheid, edelmoedigheid. Gedaan met een materialisme dat waanzinnig maakt. Genoeg van egoïsme dat verblindt. Genoeg van het systeem ‘blingbling’, dat gepaard gaat met een degradatie van anderen. Zij tracht jongeren langs hun eigen kanalen (rap, mode, beeldcultuur) op een hoger niveau te tillen. “Ik wil zo handelen dat kinderen in hun dromen zich niet meer de vraag stellen, hoe kan ik rijk worden, maar hoe kan ik later de wereld beter maken” (L.M. 17.02.08).
In vriendschap met Jezus
Jezus spreekt over het loslaten dat gebeurt omwille van hem. Wij zijn niet het centrum van de wereld en moeten niet zweren bij onszelf. “Als je ziet dat een monnik op eigen kracht de hemel wil bereiken, grijp hem dan bij zijn voeten en trek hem naar beneden, want hij zal er geen baat bij hebben” (Abt Antonius).
Jezus heeft zich niet vastgeklampt aan bezit en macht. Hij is de ‘vrije’ mens. Zijn eerste volgelingen werden rondtrekkende verkondigers. Die radicaliteit is binnen de kerken afgezwakt. Vandaar de telkens terugkerende oproep om in navolging van Jezus zich niet te settelen in een burgerlijke, voorzichtige gemeente. Profetische stemmen van Kierkegaard, Bonhoeffer, Helder Camara, Chiara Lubich, Joseph Comblin. Mannen en vrouwen die de woorden van Jezus ernstig opnemen en beleven laten niet onverschillig. “Droom en zet je dromen om in acties van liefde en zorg, je gaat er gelukkig om zijn” (Zr. Jeanne Devos).
In een boek van 1538 Die Grote Evangelische Peerle geeft de auteur deze raad: “Leer minnen. Minne wordt nooit op zo‘n voortreffelijke en edele wijze beoefend als in loslaten en dulden. Al zou men in de minne zo hoog kunnen opgaan dat men God omhelst door de eenheid van wil, toch is het God die met al wat Hij tot stand kan brengen, neerdaalt in de grondeloze, gelaten, geduldige mens. En daar wordt hij omvat door de minne van de ziel en God omvat haar op zijn beurt en verslindt haar helemaal in zich. Zo verliest ze zichzelf geheel in God en wordt door genade in God veranderd, met behoud nochtans van haar geschapen wezen. Aldus keert zij terug in haar oorsprong uit wie zij gevloeid is. Leer daarom loslaten, dulden en minnen, dan zult u God in de eeuwigheid winnen.”
Matteüs houdt zijn gemeente voor ogen dat de Heer als rechter komt en ons zal oordelen op onze daden. Moge hij de vele kleine stappen zien waarlangs mensen zich dagelijks wagen op de weg van de zelfgave. Zonder zelfgave kunnen ouders geen kinderen opvoeden, zonder zelfgave zullen kinderen niet zorgen voor ouders in hun aftakeling. Zonder zelfgave geen hartelijke wereld.
************
Anders vasthouden
Weet je dat je nooit mag loslaten
zonder een nieuw houvast te zien en te ontvangen?
Hoe zou je de tak van de boom
waar je aanhangt kunnen loslaten
als geen tak je uitnodigt je greep te verleggen?
Laat je daarom niets wijsmaken.
Loslaten is niet te doen
als je niet ‘anders-leert-vasthouden’.
Dan pas wordt loslaten een weg ten leven.
Tekst op een attentiekaart van AZ Sint-Lucas Gent v.u. Tom Steyaert