16de zondag door het jaar A (2014)

Verleden week hoorden we de parabel over het ruimhartige zaaien, wetend dat niet alles op zal groeien, maar wat er opgroeit in goede grond, dat brengt overvloedig vrucht.

Vandaag is er de andere parabel over het zaaien; nu spreekt Jezus over een vijand. Wij zijn blijkbaar niet de enigen die zaaien en er wordt blijkbaar niet alleen iets goeds gezaaid.

Ook de apostel Paulus werkt graag met het beeld van het zaaien. Verleden week noemde ik zijn brief aan de Christenen van Korinthe; “Bedenkt: wie karig zaait zal karig oogsten; wie overvloedig zaait zal overvloedig oogsten … (2 Korintiërs 9,6-11)”. Aan de Galaten schrijft hij een andere keer: “Maak u niets wijs: God laat niet met zich spotten. Wat een mens zaait zal hij ook oogsten. Wie zaait op de akker van zijn zelfzucht, zal verderf oogsten; wie zaait op de akker van de Geest, zal van de Geest eeuwig leven oogsten. Laten we niet moede worden goed te doen; als we de moed niet verliezen, zullen we te zijner tijd de oogst binnenhalen (Galaten 6,7-8)”.

Dus je hebt niet alleen net als verleden week te maken met goede grond of slechte grond, met distels en doornen en vogels die het zaad wegpikken. Er is ook goed zaad en slecht zaad, goeie zaaiers en slechte zaaiers.

In Nederland kennen we de term haatzaaien. Door ons recht op vrijheid van meningsuiting is er veel ruimte voor haatzaaien. Het is lastig aan te tonen wanneer iets haatzaaierij is. Maar er is niet alleen haatzaaien, er is ook het zaaien van onrecht. Israël kan zich beroepen op het recht op zelfverdediging, maar zal nooit kunnen rechtvaardigen dat mensen de kans op een normaal leven wordt onthouden. Ook is er geen rechtvaardigingsgrond dat er tientallen doden vallen onder burgers.

Voor Hamas is er ook geen rechtvaardigingsgrond. Wanneer zij haat blijven zaaien tegen Israël, is het ook haat wat ze zullen oogsten.

Deze dagen zijn we opgeschrikt door de vliegramp. Inmiddels is het vrijwel zeker dat het met een raket is beschoten, waarna het is neergestort. De separatisten zijn schuldig, Rusland is medeschuldig en Oekraïne is eveneens medeschuldig, niet zozeer door het heden, maar door de corrupte regimes van de afgelopen decennia die onrecht hebben gezaaid, met vriendjespolitiek hebben gewerkt, waardoor deze situatie zo kon escaleren.

Dit is natuurlijk een versimpelende samenvatting, maar het gaat om de onderliggende gedachte die Paulus aan de Galaten schreef: “Wat een mens zaait zal hij ook oogsten. Wie zaait op de akker van zijn zelfzucht, zal verderf oogsten; wie zaait op de akker van de Geest, zal van de Geest eeuwig leven oogsten.”

Nu is de oorlog in Oekraïne plotseling heel dichtbij gekomen. Ook in onze parochie, in Voorschoten wonen familieleden van slachtoffers. Wanneer we verder zoeken zullen er ongetwijfeld meer in onze parochie zijn die bekenden onder de slachtoffers hebben. Het onrecht komt meestal het hardst neer op onschuldigen. In dit geval vakantiegangers, wetenschappers op weg naar een Aidscongres en nog allerlei andere mensen. Wapens in handen van onverantwoordelijke fanaten, vermengd met onvrede en de begeerte naar eigen macht en eigen bezit, is dodelijk. Maar daarmee zeg ik niets nieuws. De eerste en tweede wereldoorlog zijn er het voorbeeld van.

Vrede in Europa kan alleen plaatsvinden wanneer we werken aan rechtvaardige structuren. Maar laten we daarin eerlijk zijn. Onze overtuiging als Christen is dat we die rechtvaardige structuren nooit bereiken als we niet allen werken aan onze mentaliteit, aan ons hart en onze spiritualiteit. Wanneer een maatschappij en een welvaart wordt gebouwd op hebzucht, op begeerte naar luxe en bezit, dan zaaien we hebzucht en begeerte. Dan moeten we niet verbaasd staan dat we hetzelfde oogsten.

Hoe gaan we daarmee om? Moeten we niet de botte bijl pakken, de zeis, moeten we dat onkruid niet met wortel en tak uitroeien zodat je er eens en voorgoed vanaf bent?

Jezus zegt: “Neen, ik ben bang dat ge, wanneer ge het onkruid bijeengaart, de tarwe mee uittrekt. Laat beide samen opgroeien tot de oogst, …” Oei, dat valt niet mee, dan moet je onrecht verduren en het volhouden tot de momenten van de oogst. Dan zal de Kerk tot aan het einde van de tijd niet in een rechtvaardige wereld leven. Dan zullen we als Christenen met grote regelmaat het onderspit delven, want geweld, haat en wapens treffen altijd vooral de kwetsbaren en onschuldigen.

Toch is dat zijn houding, de houding van het komende Koninkrijk, zo alleen wil God zijn Koninkrijk vestigen, ja daarin zal het Koninkrijk reeds gevonden en ervaren worden. Jezus zegt in zijn gelijkenis: “Ik ben bang dat ge, wanneer ge het onkruid bijeengaart, de tarwe mee uittrekt.” Komt dat omdat het zo met elkaar verworteld is dat het dwars door elkaar heen groeit, of komt het omdat wij, als wij het onkruid uittrekken, het verschil niet zien tussen goede en verkeerde halmen. Zoals Jezus zegt: Oordeelt niet opdat gij niet geoordeeld wordt, veroordeelt niet opdat gij niet veroordeeld wordt. Wij hebben maar één antwoord. Kwaad met goed beantwoorden. Amen.