Gastvrij opgenomen (1999)

Een paar weken geleden kon u in de POELDIJKER een stukje lezen over de problemen in Albanië, met vermelding van een gironummer voor Don Henry Veldkamp, een Nederlandse priester daar. Inmiddels is de situatie er positief gewijzigd, maar de problemen zijn voorlopig niet voorbij en hun voorbeeld blijft gelden. De Albanezen hebben met een bewonderenswaardige gastvrijheid de vluchtelingen uit Kosovo opgenomen. Gastvrijheid is een ongeschreven wet in het hart van de Albanees. Gezinnen met het laagste inkomen van Europa, deelden het weinige dat ze bezaten met hen die plotseling niets meer hadden.

Zoiets bewonderen wij, dat steunen wij door bijdragen op diverse girorekeningen. Daarvan zeggen we: dat is iets moois. Het doet velen van u denken aan de oorlogsjaren in eigen land, hoe men alles met elkaar deelden. En met enige weemoed spreekt deze en gene over het heden, zeggend dat mensen vandaag de dag, nu ze het veel beter hebben, juist minder bereid te geven. Gelukkig geldt dat niet voor iedereen.

Gastvrijheid is een deugd. Maar wat doe je nu als er niemand aanklopt, als alles gewoon gaat? De visite op een verjaardag goed verzorgen, dat is goed, maar ook niet zo heel bijzonder, dat doet bijna iedereen. Even oppassen op het kindje van de buren, dat gaat al een stapje verder, maar is vaak ook wel leuk. Je huis openstellen voor een avond groothuisbezoek is weer een stap verder in de gastvrijheid. Een lid van een koor uit het buitenland onderdak bieden en mee optrekken, dat gaat nog verder.

Zo hoorde ik ook over iemand die voor een buitenlands kind zorgt dat voor een medische behandeling in ons land is. Dat vraagt tijd en energie, onderdak, affectie en brengt zeker ook allerlei kosten met zich mee. Nog een stap verder is: een kind adopteren, je gezin openstellen voor een kind dat geen eigen gezin meer heeft. Waarbij de moeilijkste categorie de oudere kinderen zijn. Het zijn de meest directe vormen van gastvrijheid.

Zijn we er daarmee? Nee, er zijn nog vele andere vormen. Als je zelf niet tot een van deze zichtbare vormen in staat bent, is er nog de steun aan allerlei projecten Daardoor stellen wij anderen in staat mensen gastvrijheid te bieden. Steun aan onze missionarissen is zoiets, maar ook adoptie op afstand of steun aan projecten voor eerlijke handel.

Toch is dat alles maar de helft. Toen Jezus te gast was bij Marta en Maria, liep Marta het vuur uit haar sloffen voor de hapjes en de drankjes. Jezus was te gast in haar huis, maar Hij niet alleen. Zij had het er heel druk mee. Maar Jezus gaf de voorkeur aan het luisterend oor van Maria, bij Maria was Jezus te gast in haar hart. Dat is een andere vorm van gastvrijheid; iemand gastvrijheid verlenen in je hart.

Gastvrijheid verlenen door een luisterend oor, door tijd te geven, aandacht en betrokkenheid. Hoeveel mensen komen wel bij anderen thuis, zijn in het huis te gast, maar komen niet verder. Gastvrijheid in het hart is een andere dimensie. Dan kan het gebeuren dat je zo luistert dat je aan het einde van het gesprek ontdekt, joh, ik ben vergeten koffie aan te bieden, en dat de ander zegt, koffie vond ik niet belangrijk, dat ik met je kon praten en dat je tijd nam om te luisteren, dat was veel belangrijker.

Echt luisteren, zodat de ander centraal staat. Zonder met je eigen gedachten bezig te zijn, zonder jouw ideekn en oplossingen aan te dragen, maar de ander de ruimte te geven. Dat is gastvrijheid waardoor de ander zo bij jou is dat hij of zij tot zichzelf kan komen. Dat is een moment dat God ongemerkt aanwezig is.

Dat herinnert nog aan een andere voorwaarde, gastvrijheid is onbaatzuchtig, de gastheer of gastvrouw verwacht niets terug. Echte gastvrijheid is niet te betalen omdat zij meer geeft dat wat tastbaar en zichtbaar is. Echte gastvrijheid roept dankbaarheid op in het hart van de gast.

Als je zo anderen gastvrijheid verleent, op zo'n manier gastvrouw of gastheer bent, dan ben je een heel eind gevorderd op de kwaliteits-ladder van het mens zijn.

Toch kun je ook dan nog verder. Er is een gastvrijheid die de mens op zijn diepste innerlijk aanneemt, op het niveau van God; zonder aanzien des persoons, niet kijkend of iemand aardig is, schoon of eerlijk, Nederlander of niet, maar kijkend naar wat iedere mens is; beeld van God. Iedereen behandelen zoals jij Jezus zou behandelen als Hij bij jou te gast zou zijn.

Twee voorbeelden. 800 jaar geleden knielde een jongeman neer bij een melaatse, omhelsde hem en kuste zijn voeten. Die jongeman heette Frans en later werd hij bekend als Franciscus van Assisi. Zijn volgelingen hebben de regel van de gastvrijheid als vast onderdeel, de gast die je ontvangt is Jezus die aan de deur staat.

Het ander voorbeeld is van een jaar of vijftig geleden. Een religieuze knielt op straat neer bij een stervende man. Ze raapt hem op en verzorgt hem tot hij sterft. Zo begon Moeder Teresa haar werk. En haar zusters zetten het voort. Zij vieren de Mis, zij aanbidden en ontvangen Christus, om dicht bij Hem te zijn zodat zij Hem beter kunnen herkennen in de arme die bij hen aanklopt, in de bedelaar die eten vraagt en in de bedrieger die gebed nodig heeft. Wie bij hen binnenkomt, treft een sober huis, zonder luxe. Maar wordt getroffen door een warmte en hartelijkheid die weldadig is voor iedereen.

Gastvrijheid. Iedere mens kan overal gastvrij zijn. Met geld en zonder geld. Wij zijn hier te gast bij God en elkaar, hier delen we in Gods gastvrijheid, zodat we straks weer meer gastvrijheid kunnen uitdelen. Als we de Communie ontvangen bieden wij Christus gastvrijheid in het hart, dat is de plaats waar Hij wil wonen. Tegelijk zijn wij dan te gast bij Hem, bij de grotere, de echte Gastheer. Wij mogen ons tegoed doen aan zijn liefdevolle aanwezigheid. Zo gelaafd kunnen wij opnieuw gastvrijheid bieden aan zoveel anderen.

Wanneer wij die weg volgen zal deze wereld steeds meer de plaats zijn waar God te gast is bij ons en wij bij God, in de Kerk, op straat, thuis en overal waar mensen zijn. Dan schrijft de liefde haar ongeschreven wet in ons hart. Amen.